สถาบันคชบาลแห่งชาติ ในพระอุปถัมภ์ สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอเจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ (ศูนย์อนุรักษ์ช้างไทย) เป็นหน่วยงานรัฐวิสาหกิจ อยู่ในสังกัดองค์การอุตสาหกรรมป่าไม้ (อ.อ.ป.) ภายใต้กำกับดูแลของกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ทำหน้าที่หลักในการอนุรักษ์และบริบาลช้าง มีช้างในความดูแลจำนวนกว่า 100 เชือก แบ่งเป็น 2 กลุ่ม คือ
กลุ่มแรก เป็นช้างแรกเกิดจนถึงอายุประมาณ 60 ปี เป็นช้างที่มีสุขภาพร่างกายแข็งแรง และสามารถปฏิบัติงานได้อย่างดี จะทำงานด้านการท่องเที่ยวและอยู่ในพื้นที่ศูนย์อนุรักษ์ช้างไทย อ.ห้างฉัตร จ.ลำปาง
กลุ่มสอง เป็นช้างชรา ช้างเจ็บป่วย ช้างดุร้าย ช้างพิการ ช้างบริจาค รวมถึงช้างของกลางที่ถูกจับกุมมาและอยู่ระหว่างการดำเนินคดี จะได้รับการเลี้ยงดูและพักอยู่ในบริเวณพื้นที่ของศูนย์บริบาลช้างบ้านปางหละ อ.งาว จ.ลำปาง หรือเดิมคือศูนย์ฝึกลูกช้างแห่งแรกของโลก แต่ปัจจุบันสถานที่แห่งนี้เปรียบเสมือนบ้างหลังสุดท้ายของช้าง
ช้างเป็นสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมที่มีร่างกายสูงใหญ่บริโภคอาหารประเภท หญ้า ผักและผลไม้ เป็นจำนวนมาก เฉลี่ยวันละประมาณ 6 – 12 เท่าของน้ำหนักตัว และเมื่อช้างเจ็บป่วยในการรักษาพยาบาลช้างก็จะใช้ปริมาณยามากกกว่าการรักษาพยาบาลสัตว์อื่นหลายสิบเท่า ส่งผลทำให้งบประมาณก็เพิ่มจำนวนมากขึ้นด้วย ถึงแม้ว่า สถาบันคชบาลแห่งชาติ ในพระอุปถัมภ์ฯ ได้จัดกิจกรรมส่งเสริมการท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์ เพื่อนำรายได้มาใช้ในการบริหารและดำเนินการกิจกรรม รวมทั้งได้รับงบประมาณส่วนหนึ่งจากภาครัฐเพื่อใช้ในการดูแลช้างซึ่งก็ยังไม่เพียงพอที่จะดูแลช้างทั้งหมด จึงได้จัดตั้งโครงการพ่อแม่อุปถัมภ์ช้างขึ้นเพื่อสำหรับผู้ที่ต้องการช่วยเหลือช้างหรืออุปถัมภ์ช้างที่อยู่ในการดูแลของสถาบันคชบาลแห่งชาติในพระอุปถัมภ์ฯ (ศูนย์อนุรักษ์ช้างไทย) องค์การอุตสาหกรรมป่าไม้ โดยช้างหนึ่งเชือกจะมีผู้อุปถัมภ์ช้างได้หลายราย ทั้งนี้ สามารถบริจาคทุนทรัพย์เป็นรายเดือนตั้งแต่ 500.- บาทขึ้นไปต่อเชือก เป็นประจำทุกเดือนหรือเป็นรายปีๆละ 6,000.- บาทขึ้นไปต่อเชือก ผ่านธนาคารกรุงไทยจำกัด สาขาเทสโก้โลตัสลำปาง ชื่อบัญชีกองทุนศูนย์อนุรักษ์ช้างไทย หมายเลขบัญชี 784 – 0 – 25127 – 7 และส่งสำเนาหลักฐานการโอนเงินมาที่ สถาบันคชบาลแห่งชาติ ในพระอุปถัมภ์ ฯ (ศูนย์อนุรักษ์ช้างไทย) 272 หมู่ 6 ถ.ลำปาง – เชียงใหม่ ต.เวียงตาล อ.ห้างฉัตร จ.ลำปาง 52190 โทรศัพท์/โทรสาร 054-829322 โดยเขียนชื่อ ที่อยู่ของผู้บริจาคด้วยตัวบรรจงชัดเจน หรือ E:mail: [email protected] เพื่อที่ทางสถาบันฯ จะได้ตอบรับเงินบริจาคได้ถูกต้อง